PRETERM DOĞUM (Erken Doğum)

• Erken doğum Nedir ?
• Erken Doğumun Sebepleri Nelerdir ?
• Erken Doğumun Risk Faktörleri Nelerdir ?
• Erken Doğum Belirtileri Nelerdir ?
• Erken Doğumun Önemi Nedir?
• Erken Doğum Riski Azaltılabilir mi ?
• Erken Doğum Tedavisi

Erken Doğum Nedir ?

Doğumun yaklaşmasıyla beraber anne adayları heyecan içindedir.

İşte bu süreçte belki de kendilerine en çok sordukları soru ?

Doğum ne zaman olacak ?

İşte 40. Haftanın sonunda beklenen doğumun 37. Haftadan önce gerçekleşmesi erken doğum olarak tanımlanır.

Tüm gebeliklerin %3’ü  24 – 32. Hafta arasında , %9 ‘u ise 32 -37 hafta arasında doğmaktadır. 32- 37 hafta arasında doğan bebeklere geç preterm doğum denilir.

Bu yazımızda da bu bebeklerden bahsedeceğim.

Tıp biliminin ilerlemesi ile birlikte geç preterm doğumlarda ve doğan bebeklerin de kayıp riskin de azalma görülmüştür. Yeni doğan bakım imkanlarının artması, küvözde  özel bakım hizmetleri bu bebeklerin bu süreci daha rahat geçirmelerini sağlamıştır. Biz bu bebeklere de prematür bebek tanımını kullanırız.

Erken Doğumun Sebepleri Nelerdir ?

34 – 36 haftalar arasında doğan bebekler tüm preterm doğumların % 75’ni oluşturur..

Geç preterm doğumların yaklaşık %80’inin nedeni kendiliğinden doğum eyleminin başlaması  yada erkenden suların gelmesidir. Annenin hipertansiyonu veya plasental patolojiler

olguların yaklaşık % 20 ‘sini oluşturur.

Spontan Doğum Eyleminin Başlaması; erken doğumun % 45 sebebidir. Özellikle bebeklerde artan stres faktörü kortizol hormonunu tetikler. Artan fetal kortizol progesteron hormonunu  azaltır ve başlayan bir dizi biyokimyasal hadise sonuçta prostaglandin salınımına neden olur.

Yine doğum eylemini başlatan bir başka durumsa inflamatuar desidual aktivasyondur. Özellikle intrauterin kanama veya sessiz intrauterin enfeksiyon artışına bağlı durumlarda görünmektedir.

Preterm Erken Membran Rüptürü : 37. Haftadan önce membranların rüptüre olması olarak tanımlanır.  % 35 oranında erken doğumun sebebidir.  Preterm erken membran rüptürünün de en sık sebebi intraamniotik enfeksionlar ve vajinal enfeksiyonlardır. Düşük sosyo ekonomik durum, düşük vücut kitle indeksi, beslenme yetersizliği, sigara kullanımı da preterm doğumu tetikler. Erken membran rüptürü öyküsü olan kadınların bir sonraki gebeliğinde bu risk artar.

Preterm doğumun % 30-35 sebebi endikasyonlu preterm doğumlardır. Tıbbi nedenlerle bebekler erken doğurtulmak zorundadır. Preklemsi, fetal distres, gebelik yaşına göre küçük fetüs, ablasyo plasenta erken doğuma en sık neden olan tıbbi sebeplerdir.

İkiz ya da üçüz gebeliklerde erken doğum sebepleri arasında yer alır.

Erken Doğumun Risk Faktörleri Nelerdir ? 

• Gebeliğinin İlk üç ayında düşük tehlikesi yaşamak erken doğum, ablasyo plasenta ve erken dönem gebelik kayıplarını artırır.
• Sigara kullanımı, gebelik sırasında yetersiz kilo alımı, yasadışı ilaç kullanımı erken doğum riskini artırır. Aşırı kilolu obez annelerde de 35. Haftadan önce erken doğum yapma riski artar.
• Maternal nedenlerin arasında ; genç ve ileri anne yaşına sahip olmak, zor ekonomik şartlar, yetersiz vitamin alımı, uzun süren ağır egzersiz ve yürüyüşler, ağır çalışma koşulları, haftalık uzun çalışma saatleri ve yorgunluk erken doğumu tetikler.

Annenin depresyonu, ankisiete ve kronik stres durumu erken doğumla ilişkili bulunmuştur.

• Düşük doğum ağırlığı olan bebeklerin de erken doğum tehlikesi vardır.
• Preterm doğumun tekrarlayan türevlerinde ailevi faktörlerin etkili olduğu görülmüş. Özellikle corioamnionitin erken doğuma sebep olduğu olgularda, yetersiz immüm sistem özelliği ailevi özellik gösterebilir.
• Yoğun diş eti enfeksionu geçiren gebelerde erken doğum riski artar.
• Konjenital anomalileri olan bebekler de erken doğuma sebep olabilir.
• İki gebelik arasındaki sürenin 18 aydan az ve 59 aydan uzun sürmesi erken doğum riskini artırır.
• Preterm doğum için majör risk faktörü, önceki doğumun preterm doğum olmasıdır.
• İntrauterin enfeksiyonlar , kalıtsal immüm sistemi aktive ederek preterm doğumu tetikler. Preterm doğumların % 25- 40 ‘nın intrauterin enfeksiyonlardan kaynaklandığı tahmin edilmektedir.
• Yine kötü vajinal flora, özellikle bakterial vajinosiz ve U. Urealyticum enfeksionları erken doğumu tetiklerken, annenin bozuk mikrobiyatası da erken doğuma sebep olur.
• Rahim ağzı ile ilgili geçirilmiş ameliyat öyküsü , rahimde şekil bozuklukları, Kısa serviks boyu erken doğumun organik sebeplerdir.
• Çoğul gebelikler erken doğumu tetikler
• Bebeğin içinde yaşadığı suyun az yada çok olması ( Oligohidramnios- polihidramnios)

Erken Doğum Belirtileri Nelerdir?

Çoğu anne adayı gebeliğin farklı dönemlerinde erken doğum belirtilerinden biri olan kasılmaları hissedebilir. Yalancı kasılma olarak ifade edilen Braxton Hicks kasılmaları, doğum sancısı ile karıştırılabilir. Anneyi doğum sürecine hazırlayan Braxton Hicks kasılmalarının anlaşılmasıyla, anne adayının gereksiz yere panik yapması önlenilir. Ağrılı ya da ağrısız uterin kontraksyonlara ek olarak, karnın alt kısmında adet sancısı ya da şiddetli gaz sancısına benzer ağrı ve kramplar, sırtın alt kısmında bele doğru vuran ağrı, vajina ve pelvik bölgede basınç hissi, vajinadan su gelmesi, kanlı vajinal akıntı, lekelenmeler, sulu, mukuslu, kanlı tüm vajinal akıntılar. Enfeksiyon belirtisi olan bulantı kusma ishal gibi belirtilerin varlığı da erken doğum tanısı için dikkat edilmesi gerekir.

Erken doğum tanısı doktorunuzun yapacağı muayene ile netleşir.

Çoğunlukla ilk gebeliklerde farkına varılamayan yalancı kasılmalar varlığında gebe hekimine başvurmalıdır. Gerçek doğum kasılmaları ile yalancı doğum kasılmalarının ayrımını hekiminiz netleştirmelidir. Gerçek ve yalancı kasılma arasında pek çok fark bulunur.

NST testinde kontraksiyonların ritmik ve belli seviyede düzenli görülmesi önemlidir. Özellikle gerçek doğum kasılmaları her 10 dakikada bir ya da daha sık gerçekleşir. Kasılmaların sıklığı ve şiddeti artar. Bebeğin kalp atımları yakından izlenir.

Üçüncü trimestirde rahim ağzında açılması ve silinmesi olan gebelerde erken doğum riski artar.

Özellikle servikal uzunluğun 35 mm ve altına inmesi, servikste hunileşme, erken doğumun belirteçlerindendir.

Ağrı ve kasılma olmadan suların erken gelmesi de  erken doğumun sebebidir.

Rahim ağzında açılmanın başlayıp ilerlemesi ve doğum sürecine giriş. Erken doğum tehdidi yatışlarını erken doğum eylemine dönüştürür.

Bunların kararı kadın doğum hekiminizin sizi takip etmesi ile anlaşılır.

Hastaneye yatış demek, illaki erken doğum yapılacak demek değildir. Yalancı doğum eylemi durdurulabilir.

Yalancı doğum eyleminin sadece %10’unda durdurulamaz ve takip eden 7 gün içinde doğum gerçekleşir. Yaklaşık %30’unda kendiliğinden durur. Geri kalan %60 ise tedaviyle durdurulabilir.

Erken Doğan Bebeklerde Görülebilen Sorunlar

Dünyada her yıl 13 milyon prematüre bebek doğuyor. Ne yazık ki bunların 1 milyonu  maalesef 1 yaşına girmeden kaybediliyor.  Erken doğan bebeklerin en sık karşılaştığı sorunların başında yenidoğanın solunum sıkıntısı, beyin içi kanamalar, yenidoğanın retinopatisi, ( körlük )  barsak hastalığı, sarılık, patent düktus arteriosuz, prematüre anemisi, hipoglisemi, sepsis, işitme kaybı , zeka ve motor fonksiyon bozuklukları gelir. Çok düşük ağırlıklı 750 gr altındaki bebekler günümüzün teknik imkanlarıyla yaşasa bile, bu çocukların ileri ki aile yaşamlarında, düşük okul başarısı, görsel motor fonksiyon bozuklukları, sosyal uyum zorlukları yaşayabilirler. Çocukluk çağının nörolojik problemlerine baktığımızda neredeyse bunların yarısında prematüre suçlanmıştır.

Erken Doğum Riski Azaltılabilir mi ?

Sağlıklı bir  şekilde devam eden gebelik sürecinin erken doğumla sonuçlanıp sonuçlanmayacağını önceden  bilmek çok zor olabilir. Ne var ki bazı risk faktörleri erken doğumu tetikleyebilir bunlara dikkat etmek gerekir.

Düzenli bir hekim kontrolünde olmak, sizin farkedemediğiniz olumsuzlukları, erkenden tespit etmeye yarayabilir. Bazı testlerin gerektiği zamanlarda yapılması oldukça önemlidir. Özellikle idrar yolu enfeksiyonu ve Vajinal enfeksiyonlar erken doğuma yol açabilir bu yüzden bu enfeksiyonların erken teşhis edilip tedavi edilmesi önemlidir.

Gebelikte sigara içilmesinin bırakılması, yoğun bir iş temposunda çalışılmaması, sağlıklı ve düzenli beslenmek, annenin kilosunun belirli bir seviyede tutulması, vitaminlerin düzenli tüketilmesi, günlük su alımının ihmal edilmemesi, ateşli hastalıklara karşı dikkatli olmak, gebelikler arasındaki süreye dikkat etmek, tüp bebek vakalarında çoğul gebeliklerin erken doğuma yol açabileceğini bilmek.

Erken Doğum Tedavisi

Tedavide zaman kazanmak için kasılmaları durdurma önemlidir. Bu işlemde kullanılacak ilaçlara tokolitik tedavi denilir. Bu amaçla ritodrin, magnezyum sülfat, nifedipin, indometazin, oksitosin antagonistleri (atosiban), nitrik oksit, progesteron gibi ilaçlar kullanılabilir.

Yatak istirahati ve sıvı tedavisi ve gebenin ankisietesinin giderilmesi oldukça önemlidir.

Bebeğin akciğer gelişimini sağlamak için betametazon türü steroid tedavisi uygulanır.

Bir enfeksiyon varlığında da uygun antibiyotik tedavisi yapılır.

Buradaki en önemli konu erken doğum tehdidi, erken doğum eylemine dönüştüğünde tam teşekküllü bir hastane de doğumun yapılması gereklidir.

Erken doğan bebekler, uzun süre ciddi bir yenidoğan yoğun bakım tedavisi gerektirebileceğinden, bu imkanların doğum öncesi sağlanması çok önemlidir

Bu sebeple tam teşekküllü ve yenidoğan hizmetlerinin tam olduğu hastaneleri tercih etmek önemlidir.

Eğer bebekte ciddi bir gelişme geriliği varsa, enfeksiyon varsa, anomalili bir bebekse, annede tansiyon yüksekliği varsa, şiddetli vajinal kanama varlığında gebeye tokoliz yapılmaz.