HRT Tedavisi

Sosyo kültürel ve ekonomik yapının gelişmesi ile ülkemizde yaşlı nüfus sayısı artmaktadır. Bu grubun da en az yarısı kadındır. Pek çok kadını ilgilendiren ve özellikle de son 15 yıldır ilgi çekici gelişmeler gösteren menapoz tedavisini bugün fonksiyonel tıp bakış açısıyla bir kadın sağlığı ve doğum uzmanı olarak sizlerle paylaşacağım.

Hormon replasman tedavisi; perimenapoz ve menapoz dönemi kadınları için hayat kalitesini yükselten bir tedavi seçeneğidir. Bugün sizlerle menapoz sonrası yani adetten kesilmiş bir kadını, onun yaşam kalitesini artıracak seçenekleri, ya da onu bekleyen hastalıkları, kullanılan hormon tedavisinin artıları ve eksilerini konuşacağız.

HRT Tedavisi Nedir?

Son adetin üzerinden bir yıl geçmesine rağmen adet olmuyorsanız artık  menapoza girdiniz diyebiliriz. Bu dönemde hormonlarınız neler mi yaşıyor? Estrojen, progesteron, testosteron ve stres hormonlarınızın birbiri ile uyumu tamamen bozulur. Bedeniniz size yorulduğunu söylerken, vücudunuz yıkım aşamasına gelmiş olabilir. Sistemin bütün parçaları arasındaki ilişki menapozla bozulmaya başlar.

HRT Tedavisi Neden Yapılır?

Hormon tedavisinin bir kadının sıcak basmalarını gece terlemelerini önlemek için mi yapılmalı yoksa hayat kalitesini yükseltmek için mi ?

Fonksiyonel tıp yaklaşımındaki menapoz tedavisi sadece kadına hormon replasman tedavisi yapmak demek değildir. Hastanın bireysel kardiovasküler risk oranı, osteoporoz riski, meme kanseri riski, Alzheimer riski, diyabet riski yakınmalarının durumu ve bunun yanında hastanın öncelikleri değer yargıları, ve endişeleri de olmak üzere tek tek ve tümüyle değerlendirilmesi gereken faktörlerdir.

Bu tedaviye menapoza girilen ilk on yıl içinde başlanılması gerekir. HRT hastanın kişisel yapısına göre bireysel özelliklerine göre ayarlanır. Gerek yakınmaları ortadan kaldırmak, gerekse hormon dengesini sağlamak bu işi görecek en düşük doz ve biyo eşdeğer doğal hormonlarla verilmelidir.

Bir kadının vücudunda estrojen hormon seviyesini gösteren tabloda kadının menapozla beraber estrojen hormon seviyesindeki düşüşü görmekteyiz. Progesteron hormonu ise menapozda tükenmiştir. İşte post menapozal dönemde de  yine estrojen hormon dominanslığından bahsetmekteyiz.

HRT Tedavisi Kimlere Yapılır ?

HRT tedavisini kimlere yapalım? Hiç müdahale etmeyip de kadını doğal akışında oluruna mı bırakalım. Yoksa hormon dengesi bozulduğundan sağlıklı olabilecekken beyin cilt kalp kemikte hızlanacak olan yıkımları mı takip edelim.

Belki de kadının sıcak basması, ter boşalmaları, düşünce keskinliği azalması, halsizliği, depresyonları, cinsel isteksizliği, vajinal kuruluğu, uykusuzluğu, idrar kaçırmaları, kardiovasküler hastalıkları, artan obezitesi, diabet sorunları, fibromyaljileri, eklem ağrıları, meme kanseri, kolon kanseri, v.b bir sürü sorunun içinde ölümünü beklemesini mi gözleyelim.

Tüm menapoza giren kadınlara HRT başlayalım mı?

Kadının semptomları, süresi, ağırlığı, osteoporoz riski, diyabet riski, Alzheimer riski, meme kanseri riski, safra taşı riski hatta belki de çok daha önemlisi hastanın yaşam kalitesi, hastalıklara ilişkin öncelikleri, korkuları ve inançları bizim ona yaklaşımımız etkilecektir.

Hormon replasman tedavisi başlanırken şu grupları görmemiz gerekir.

1. Kırklı yaşlarının başında olan yeni menopoza girmiş bir kadına biyoeşdeğer hormon replasmanı uygulansın mı sorusunu tartışmasız uygulanmalıdır diyebilmeliyiz. Bu kadının vücudundaki yıkım çok fazla olacaktır.
2. 50 yaşlarında zaten menopoza girmesi gereken yaşta menopoza giren bir kadın var. Bu hasta HRT almalı mı ?

İşte burada kişinin kendisiyle alakalı.

Kadının hayattan beklentisi nedir?

Kemiklerinin durumu nedir?

Ne kadar sağlıklı kalmaya devam etmek istiyor ?

Meme kanseri riski ne durumda ?

Kendi hayatı ile ilgili faktörleri nasıl yönetecek ?

Beslenmesini ve yaşam stilini değiştirebilecek mi ?

Hormon yıkım testlerini düzenli yaptırabilecek mi?

Kendisine emek harcayabilecek mi?

Takiplerine düzenli gelebilecek mi ?

Bu soruların cevabını tam olarak alabiliyorsak bu kadının hayatına ufak dokunuşlar yaparak, yaşam kalitesini çok yükseltebiliriz.

3. Bir başka grupta da bu geçiş dönemindeki ateş basmalarını çok yoğun geçiren kadınlar var. Bunu da oturup hasta ile detaylı konuşmalıyız.

Sonuçta HRT tedavisi menapoza giren bir hasta ile oturup artısı ve eksisi ile her detayını bireye özgü risklerini birlikte hesaplayacağımız biyoeşdeğer doğal hormonların kullanıldığı bir tedavi olmalıdır.

Biyoeşdeğer Hormon Tedavisi Nedir ?

Hormon replasmanı denildiğinde eski dönemlerde kullanılan ağızdan alınan ve vücuttaki hormonların birebir karşılığı olmayan yani doğal olmayan estrojen ve progesteron hormonları ile tedaviyi kastetmiyorum. Uzunca bir dönem yanlış tedavi protokolleriyle menapoz tedavisi alan kadınlarımız yükselen meme kanseri konusunda endişelendiler.

Benim bugün sizlerle paylaşacağım biyo eşdeğer doğal hormonlarla yapılan menapozdaki kadına uygulanan hormon replasman tedavisi

Doğal ve biyoeşdeğer olmayan estrojen ve progesteron hormonun yerine konulması tedavisi sonrasında geçmişte yapılan bazı çalışmalarda dünyadaki algı, hem biz hekimler hem de sade vatandaş üzerinde olumsuz oldu. Bu durumda da kadınlarımızın menapoz tedavisine bakışını biraz tedirgin ve biraz da kaygılı yapıyor. Konuşulan konu meme ve rahim kanseri olunca da mevzu daha da derinleşiyor. Yıllarca bizim asistanlığımız ve tüm uzmanlık dönemimiz boyunca kadınlarımıza HRT tedavisinden uzak kalmayı tercih ettik.

Biyo eşdeğer doğal hormon replasmanının bireye özgü doğru hastada doğru biçimde ve takip altında uygulandığında birey ve toplum sağlığına vereceği potansiyel fayda konusunda da kadınların bilinci önümüzdeki dönemde hızla yükselecektir

Önceki yıllarda yapay hormonlar hem çok yüksek dozda verildiler, hem vücuttaki etkileri ölçülüp yeterli takip edilmediler. Hem de yanlış tedavi yüzünden yıllarca bir sürü kadın menapozun yıkımlarını yaşadılar.

Estrojen hormonu kalbi korur. Yıllarca kadınlara oral verilen yüksek doz yapay estrojenler ve progesteron hormonları venöz tromboemboli, safra kesesi hastalığı,meme kanseri  ve muhtemelen felçlere sebep olmuştur.

Fonksiyonel tıp bakış açısıyla menapoz tedavisi son yıllarda kadınlarımızın sağlıklı yaşamasında nefes aldırdı. Cildden kullanılan doğal estrojenle ve vücuttaki biyo eşdeğer progesteronla kardiovasküler sorunlar, hipertansiyon , felç, hatta meme kanseri oranları bile düşmüştür. Yeterki kullanılan hormonlar biyoeşdeğer hormonlar olsun. Estrojen cilde sürülsün ve progesteronda mikronize progesteron olsun ve mümkünse oda vajinal kullanılsın. Yapılan çalışmalarda bu biyoeşdeğer hormonlar ve kullanım şekilleri ile çok güzel sonuçlar alınmıştır.

Genelde menapoz sonrası hormon replasmanında bu yüksek dozlara çıkmanın gereği yoktur. Menopoz sonrası hormon tedavisinde amaç üreme döneminin yüksek hormon düzeylerini yakalamak değil kalp damar kemik beyin fonksiyonlarımızın ve vücut biyolojik sistemlerimizin yıpranmasını ve çökmesini engelleyecek desteği vermektir.

Bio eşdeğer hormon replasmanı tedavisi uygulamayı düşündüğümüz hastaların takibi, fonksiyonel tıp prensiplerine uygun olarak, bireye özgü olmalıdır.

HRT Tedavisinde Kullanılan Hormonda Neye Dikkat Edelim?

Kullanılan hormon biyoeşdeğer hormon mu yoksa kimyasal bir hormon mu ?

Kullanılan hormon ağızdan mı alınıyor yoksa deriden krem yada vajinadan fitil ve krem gibi mi alınıyor ?

Hormon tedavisi alacak kadının bireye özgü metabolizması estrojenleri ne hızda ve ne yönde metabolize ettiği önemlidir. Bunun için idrarda hormon yıkım ürünlerinin hangi yolakla yıkıldığını. HPA aksını görmeliyiz. Özellikle meme kanserine daha gelişmeden müdahale edebilmek açısından bize çok değerli fikir verebilir.

Kadının ona eşlik eden başka rahatsızlıkları ve hastalıkları nelerdir bunlar önemlidir.

Bireye özgü hormon tedavisi deyimini hormon tedavisi alacak kadının vücudunun ihtiyaçlarına uygun biçimde ve esnek olarak planlanmış bir hormon tedavisi planıdır.

HRT Tedavisi Meme Kanseri Yapar mı?

Biyoeşdeğer doğal hormon kullanımına başlanmadan vücuttaki estrojen yıkım ürünlerinin metabolize olduğu idrar testi yapılmalıdır. Estrojen dominansı yaşanan perimenapozal dönemde kadın muhakkak biyoeşdeğer hormon olan progesteron ile desteklenir.

Şu noktalar perimenapozal ve menapozal dönemdeki bir kadında önemlidir.

• HPA stres yanıtı sistemi ne durumdadır.
• HRT başlanacak kişinin bireysel metabolizması kıymetlidir.

Söz konusu estrojeni ne hızda ve ne yöne metabolize ediyor.

• Hangi takip parametreleri uygulanıyor.
• Kişi hekimi ile ne kadar uyumlu ve kontrolde kalabilme potansiyeli nedir?

Menapozda Hormon Tedavisinin Faydaları

Üreme dönemi bittikten sonra da bu hormonların kalpte damarlar beyin ve kemikler için çok önemli koruyucu etkileri vardır.

• Cildin ve bağırsağın epitel hücrelerinde yenilenme sağlar. Yaşlanmayı geciktiren antiaging etkisi vardır.
• Beyin gücünde, düşünce keskinliği ve hafıza rahatlar
• Depresyon anksiyete oluşumunu azaltır
• Alzheimer riskini azaltır
• Geceleri çekilen uyku sorunları düzelir
• Ateş basmaları ve gece telemeleri azalır hatta hepten yok olur.
• Osteoporoz yani kemik erimesi azalır.
• Diyabet gelişimi ve diyabetin ağırlaşması azalır.
• Kalp damar hastalıkları azalır
• Baş ağrıları, kilo alma sorunları bilakis düzenlenir.
• Meme ve rahim kanseri riski biyo eşdeğer hormonlarla artmaz.
• Vajina kuruluğu, idrar kaçırma düzelir
• Belki de cinsellik eskisinden daha rahat olur. Düşünsenize gebe kalma riski yok.

HRT Başlamadan Yapılacak Testler

Hormon tedavisi olacak bir kadının muhakkak yapılması gereken çalışmalar

• Meme muayenesi, meme ultrasonu ve mamografi tetkiklerinin yapılması gerekir.
• Hormon replasmanı başlamadan önce ve başladıktan sonraki üçüncü ve altıncı aydan sonra hormon yıkım metabolitlerinin profiline bakılır.

Burada hormon dengesi kontrolü yapılır.

• Jinekolojik muayenelerini yapmak gerekir.

Ultrason eşliğinde endometrium kalınlığını takip etmek fonksiyonel tıpla uğraşan bir kadın doğumcu için çok kıymetlidir.

• Smear testi
• Dışkıda gizli kan olup olmadığı araştırılmalıdır
• Rutin kan tetkikleri ve lipit paneli takip edilmelidir.
• Osteoporoz için DEXA kemik yoğunluğu bakılmalıdır
• Serum testesteronu ve serbest testesteron düzeyleri kıymetlidir.

Bir kadının hormon replasmanına ihtiyacı nedir?

Fonksiyonel tıpla uğraşan bir kadın doğum hekimi için bu soru çok önemlidir.

Kadının estrojen dominansı yaşayıp yaşamadığı sorununun iyi gözlenmesi gerekir. Adrenal stres salınımı, HPA aksı, kan şekeri dalgalanmaları, özellikle hipoglisemi dönemleri, mikrobiyata bozukluklari (disbiyosiz) v.b sistemi düzene koyduğumuzda hormonlara müdahale etmeye gerek kalmadan vücut kendi dengesini bulabilir.

HRT Tedavisi Öncesi Nelere Dikkat Edelim

Yiyecek seçimleri düzenlenmelidir

Adrenal sistem dengesizlikleri değerlendirilmelidir

Kan şekeri dengesi ayarlanmalıdır.

Tiroit sorunları düzeltilmelidir.

Metilasyon sülfatasyon yani E2 metabolizması optimize olmalıdır

Detoks optimum olmalı (örneğin dışkılama günde bir ya da üç kez olmalıdır.)

Menopoz Tedavisi

• Kişiye özel araştırmalar sonrasında meme kanseri riskini artırmayıp azaltan ikisi de biyoeşdeğer hormon olan estradiol krem, patch  ve mikronize progesteron kullanılmalıdır. Hormon kullanımına başladıktan kısa bir süre sonra kadının bireysel olarak verilen hormonların cildden ne oranda emilebildiği, estrojenin ne yönde metabolize olduğu idrarda yapılan hormon yıkım testleri ile takip edilmelidir.
• Sağlıklı beslenme ve diyet programları
• Mikrobesin takviyeleri
• Egzersiz
• Psikoterapi
• Hipnoterapi
• Nefes, meditasyon, yoga
• Akapunktur
• Magnezyum
• İsoflovonlar
• Keten tohumu
• Antioksidan ve hücre yenileyici destekler kullanılır.
• Stellate ganglion blokajı
• Gabapentin